(Trích thư gửi Gilbert.)

“Tối mai em được mời đến ăn tối cùng với một quý bà ở Summerside. Em biết anh sẽ chẳng tin đâu, Gilbert ạ, nếu em nói với anh rằng bà ấy tên là Tomgallon… Tiểu thư Minerva Tomgallon. Thể nào anh cũng bảo em đọc Dickens[1] quá lâu quá trễ rồi cho xem.

[1] Tom Gallon (1866 – 1914) là nhà văn, nhà soạn kịch người Anh được các nhà phê bình đương đại đánh giá là người bắt chước Dickens.

“Anh yêu dấu vô vàn, anh có lấy làm mừng vì anh mang họ Blythe không? Em dám chắc em sẽ chẳng bao giờ có thể kết hơn với anh nếu họ của anh là Tomgallon đâu. Cứ thử tưởng tượng mà xem… Anne Tomgallon! Không, anh không tưởng tượng được đâu.

“Đây là vinh dự tối cao được ban tặng ở Summerside… một lời mời đến Dinh thự Tomgallon. Nó không có tên gì khác. Với những người mang dòng máu Tomgallon, không có những thứ vớ vẩn như Cây Du, Hạt Dẻ hay Trại Nhỏ.

“Theo em hiểu thời xa xưa họ thuộc về ‘Dòng dõi Hoàng gia’. So với họ thì dòng họ Pringle chỉ là một đám nấm. Và giờ thì cả dòng họ chỉ còn lại bà cô Minerva, người duy nhất sống sót trong sáu thế hệ nhà Tomgallon. Bà ấy sống một mình trong một dinh thự rộng mênh mông trên phố Queen… tòa dinh thự gắn với những ống khói khổng lồ, cửa chớp màu xanh lục và là tòa nhà tư nhân duy nhất trong thị trấn có cửa sổ lắp kính màu. Ngôi nhà rộng đến độ bốn gia đình ở cũng vừa, ấy vậy nhưng chỉ có ba cư dân sống ở đó là bà Minerva, một đầu bếp và một người hầu gái. Ngôi nhà được bảo trì rất chu đáo, nhưng chẳng hiểu sao cứ mỗi lần đi qua nó, em lại có cảm giác tại nơi đây, cuộc sống đã bị lãng quên.

“Bà cô Minerva họa hoằn lắm mới ra khỏi nhà, chỉ tới nhà thờ Anh giáo, và mãi vài tuần trước em mới gặp bà ấy lần đầu tiên khi bà ấy tới dự cuộc họp hội đồng giáo viên và ban quản trị nhà trường để trao tặng cho trường thư viện quý giá của cha bà ấy. Trông bà ấy y hệt như hình ảnh anh tưởng tượng về một bà Minerva Tomgallon… dáng người dong dỏng cao, khuôn mặt dài nhỏ nhợt nhạt, cái mũi thon dài và cái miệng vừa dài vừa mỏng. Nghe thì không có vẻ quyến rũ lắm, nhưng bà Minerva vẫn có thể được coi là xinh đẹp với phong thái quý tộc oai nghiêm và lúc nào cũng ăn mặc thanh lịch, quý phái, dẫu rằng có chút lỗi thời. Chị Rebecca Dew từng kể với em rằng hồi trẻ bà ấy cũng là người có nhan sắc, và đến tận bây giờ đôi mắt to đen của bà ấy vẫn rực lửa và đen thăm thẳm. Vốn ngôn ngữ của bà vô cùng phong phú, và quả thực em chưa từng nghe thấy bất kỳ ai trình bày bài diễn văn giới thiệu một cách thú vị đến vậy.

“Bà Minerva đặc biệt đối xử rất tốt với em, và hôm qua em nhận được tấm thiệp mời nhỏ nhắn mời em đến ăn tối cùng bà ấy. Khi em kể cho Rebecca Dew biết, chị ấy trợn trừng mắt cứ như thể em được mời đến Cung điện Buckingham vậy.

“ ‘Được mời đến Dinh thự Tomgallon là vinh dự lớn lắm đấy,’ chị ấy nói với giọng nhuốm mùi kinh sợ. ‘Tôi chưa bao giờ nghe thấy ai kể trước đây bà cô Minerva đã từng mời bất kỳ vị hiệu trưởng nào. Tất nhiên, họ đều là đàn ông, vậy nên có lẽ mời họ thì cũng không được phù hợp lắm. Chà, tôi hy vọng bà ấy sẽ không thao thao bất tuyệt với cô. Người nhà Tomgallon ai cũng có thể nói đến quên trời quên đất. Và họ thích đi đầu trong mọi việc. Có người cho rằng bà Minerva sống ẩn dật như vậy là vì bây giờ bà ấy đã quá già rồi nên chẳng thể giữ vai trò lãnh đạo như ngày xưa được nữa, và bà ấy sẽ chẳng đời nào đóng vai thứ với bất kỳ ai. Cô sẽ mặc gì đây, cô Shirley? Tôi rất thích cô mặc cái váy sa màu kem với đôi nơ bướm bằng nhung đen ấy. Chiếc váy đó trông mới sang trọng làm sao chứ.’

“ ‘Em e là nó có phần hơi quá “sang trọng” so với một bữa tiệc tối giản dị,’ em nói.

“ ‘Tôi đoán là bà Minerva sẽ thích nó cho xem. Người nhà Tomgallon ai cũng thích bạn hữu ăn vận đẹp. Người ta bảo có lần ông của bà Minerva đã đóng sầm cửa lại ngay trước mũi một người phụ nữ được mời đến đó tham gia vũ hội, vì bà đó đến mà lại chỉ mặc bộ trang phục đẹp thứ nhì của mình. Ông ấy bảo bà ấy rằng bộ trang phục đẹp nhất của bà ấy cũng chẳng quá tử tế so với gia đình Tomgallon đâu.’

“Dẫu vậy, em định sẽ mặc chiếc váy voan màu xanh lá, và các hồn ma của dòng họ Tomgallon sẽ phải cố mà vui vẻ với nó thôi.

“Em sẽ thú nhận với anh một chuyện em đã làm tuần trước, Gilbert ạ. Chắc thể nào anh cũng cho rằng em lại can thiệp vào chuyện của người khác. Nhưng em phải làm gì đó. Sang năm em không còn ở Summerside nữa và em không tài nào chịu đựng nổi khi nghĩ rằng mình sẽ để mặc bé Elizabeth phụ thuộc vào lòng nhân từ của hai bà già vốn chẳng biết đến tình yêu thương và mỗi một năm lại thêm cay nghiệt hẹp hòi. Cứ phải ở cùng với bọn họ trong cái chốn cũ kỹ ảm đạm đó thì tuổi thơ của cô bé sẽ ra sao đây?

“ ‘Em không biết người ta sẽ có cảm giác như thế nào nếu có một người bà không khiến họ sợ hãi,’ cô bé rầu rĩ nói với em cách đây không lâu.

“Chuyện em làm là thế này: Em viết thư cho cha cô bé. Ông ấy sống ở Paris và mặc dù em không biết địa chỉ nhưng chị Rebecca Dew đã có lần nghe thấy và vẫn nhớ tên công ty mà ông ấy điều hành một chi nhánh ở đó, vậy nên em chớp ngay lấy cơ hội và gửi về địa chỉ đó nhờ họ chuyển hộ cho ông ấy. Em viết một bức thư khách sáo hết mức, nhưng vẫn thẳng thắn nói rằng ông ấy phải chăm lo cho Elizabeth đi. Em kể cho ông ấy biết cô bé khát khao mơ tưởng đến ông ấy như thế nào, và bà Campbell quả thực quá nghiêm khắc khắt khe với cô bé ra sao. Có lẽ thư gửi đi cũng chẳng ích lợi gì, nhưng nếu không viết, em sẽ mãi bị ám ảnh vì luôn cho rằng mình phải làm như vậy.

“Em nghĩ đến chuyện này là vì có một hôm Elizabeth nói một cách cực kỳ nghiêm túc với em rằng cô bé đã ‘viết thư gửi Chúa’ xin Người đưa cha cô bé quay lại và hãy khiến cho ông yêu thương cô bé. Cô bé nói trên đường đi học về, cô bé đã dừng lại trên một bãi đất trống và vừa đọc bức thư vừa ngẩng nhìn trời. Em biết cô bé đã làm hành động gì đó kỳ cục, vì bà Prouty đã nhìn thấy màn diễn này và hôm sau lúc đến may cho hai bà góa, bà ấy đã kể lại với em. Bà ấy nghĩ Elizabeth đang càng lúc càng ‘kỳ quặc’… ‘nói chuyện với bầu trời như thế chứ’.

“Em hỏi Elizabeth về chuyện đó và cô bé đã kể lại cho em nghe.

“ ‘Em nghĩ có lẽ Chúa sẽ quan tâm đến một bức thư hơn là một lời cầu nguyện,’ cô bé nói. ‘Em đã cầu quyện quá lâu rồi. Chắc hẳn có nhiều người cầu nguyện với Người lắm.’

“Tối đó em đã viết thư cho cha cô bé.

“Trước khi dừng bút, em phải kể với anh về Xám Tro. Dạo trước có lần dì Kate bảo em là dì ấy cảm thấy cần phải tìm cho nó một tổ ấm khác vì chị Rebecca Dew cứ ca cẩm mãi về nó, thành ra dì ấy có cảm giác chị ấy sẽ chẳng thể chịu đựng thêm được nữa. Tuần vừa rồi, có một tối em từ trường về nhà thì không thấy Xám Tro đâu. Dì Chatty bảo họ đã mang nó cho bà Edmonds đang sống ở phía bên kia Summerside, cách xa Bạch Dương Lộng Gió ở phía bên này. Em rất buồn vì Xám Tro và em đã rất thân thiết với nhau. ‘Nhưng, ít ra,’ em nghĩ. ‘chị Rebecca Dew sẽ vui vẻ.’

“Chị Rebecca đi vắng cả ngày, phải về quê móc thảm giúp một người họ hàng. Chiều tối, lúc chị ấy quay về, chẳng ai nói gì hết, nhưng đến giờ đi ngủ, khi chị ấy gọi Xám Tro từ hiên sau nhà, dì Kate lặng lẽ nói:

“ ‘Cô không cần gọi Xám Tro đâu, Rebecca. Nó không có đây đâu. Bọn tôi đã tìm được một ngôi nhà khác cho nó rồi. Cô sẽ không còn bị nó làm phiền nữa.’

“Nếu chị Rebecca Dew mà có thể xanh mét cả người thì chắc hẳn chị ấy đã làm thế rồi.

“ ‘Không có ở đây? Tìm được nhà cho nó? Ôi trời ơi! Chẳng phải đây chính là nhà của nó sao?’

“ ‘Bọn tôi đem nó cho bà Edmonds rồi. Từ hồi cô con gái đi lấy chồng, bà ấy cô đơn lắm và bà ấy nghĩ một con mèo ngoan sẽ giúp bà ấy có bầu có bạn.’

“Rebecca Dew bước vào nhà và đóng sầm cửa lại. Trông chị ấy có vẻ điên cuồng lắm.

“ ‘Đây đúng là giọt nước làm tràn ly mà,’ chị ấy nói. Và thật tình có lẽ đúng là thế thật. Em chưa bao giờ chứng kiến mắt chị ấy sáng rực lửa giận như thế. ‘Đến cuối tháng tôi sẽ đi, bà MacComber ạ, còn nếu bà có thể thích ứng kịp thì sẽ sớm hơn.’

“ ‘Nhưng, Rebecca,’ dì Kate hoang mang nói. ‘Tôi không hiểu. Cô có bao giờ thích Xám Tro đâu. Mới tuần trước cô còn nói…’

“ ‘Phải rồi,’ Rebecca chua chát nói. ‘Cứ việc trách móc tôi đi! Đừng có quan tâm đến cảm xúc của tôi làm gì! Con Mèo yêu quý tội nghiệp đó! Tôi đã chăm sóc phục dịch nó, nuông chiều nó, thức dậy giữa đêm để đưa nó vào trong nhà. Thế mà giờ nó lại bị người ta lẳng lặng cuỗm đi không cho tôi hay biết, thậm chí còn chẳng buồn xin phép tôi. Còn Sarah Edmonds ư, cái kẻ sẽ chẳng đời nào mua cho sinh vật đáng thương đó dẫu chỉ một mẩu gan bé bằng con kiến, cho dù nó đang thèm món đó đến chết đi được! Bầu bạn duy nhất tôi có trong bếp!’

“ ‘Nhưng, Rebecca, lúc nào cô cũng…’

“ ‘Ôi, cứ tiếp tục đi… tiếp tục đi! Đừng để tôi xen vào một lời nào hết, bà MacComber. Tôi đã nuôi nấng con mèo đó từ hồi nó còn bé xíu… tôi đã chăm sóc nó cả về sức khỏe lẫn tinh thần… và để làm gì chứ! Bà Jane Edmonds đó nên có một con mèo được dạy dỗ tử tế làm bầu bạn. Chà, tôi hy vọng bà ấy sẽ đêm đêm đứng giữa trời sương giá, y như tôi vậy, gọi con mèo đó hàng mấy tiếng đồng hồ, thay vì để nó đóng băng ngoài đó, nhưng tôi ngờ là sẽ chẳng thế đâu… tôi thực sự ngờ là sẽ chẳng thế đâu. Chà, bà MacComber này, tôi chỉ hy vọng là bà sẽ không thấy day dứt lương tâm nếu hôm sau thời tiết xuống dưới âm mười độ nhé. Nếu mà có chuyện đó thì tôi sẽ chẳng chợp mắt nổi đâu, nhưng tất nhiên có làm thế thì cũng chẳng có ai thèm để ý đến một mụ già vô tích sự đâu chứ.’

“ ‘Rebecca, giá như cô…’

“ ‘Bà MacComber, tôi không phải đồ giun dế, cũng chẳng phải một tấm thảm để người khác chùi chân. Chà, đây quả là một bài học cho tôi… một bài học đáng giá! Tôi sẽ không bao giờ cho phép mình dành trọn yêu thương cho một con vật nào nữa, bất kể nó thuộc loài nào! Giá mà bà hành động một cách công khai thẳng thắn… chứ không phải lén lút sau lưng tôi… lợi dụng tôi như thế! Tôi chưa từng nghe thấy bất cứ chuyện gì bẩn thỉu đến thế. Nhưng tôi là ai mà dám mong người ta để ý đến cảm xúc của tôi chứ!’

“ ‘Rebecca,’ dì Kate tuyệt vọng nói, ‘nếu cô muốn Xám Tro quay lại thì chúng tôi có thể đưa nó quay lại mà.’

“ ‘Sao lúc trước bà không nói như thế?’ Rebecca Dew cật vấn. ‘Và tôi nghi ngờ chuyện đó đấy. Jane Edmonds đã bập móng vuốt vào nó rồi. Lẽ nào bà ta chịu từ bỏ nó sao?’

“ ‘Tôi nghĩ là bà ấy sẽ chịu thôi,’ dì Kate nói, rõ ràng đã nhũn như con chi chi. ‘Và nếu nó quay lại, cô sẽ không bỏ chúng tôi mà đi nữa chứ, Rebecca?’

“ ‘Có lẽ tôi sẽ suy nghĩ lại,’ Rebecca nói với vẻ mặt như thể đang phải nhượng bộ ghê gớm lắm.

“Hôm sau, dì Chatty mang Xám Tro về nhà trong một chiếc giỏ được che chắn cẩn thận. Em thoáng nhìn thấy hai bà dì liếc nhìn nhau sau khi Rebecca đã mang Xám Tro vào trong bếp rồi đóng sầm cửa lại. Khó hiểu thật đấy! Liệu đây có phải một âm mưu được hai bà góa bí mật tỉ mỉ vạch rõ từng đường đi nước bước, với sự hỗ trợ và đồng lõa của Jane Edmonds?

“Kể từ đó trở đi, chị Rebecca không bao giờ hé môi thốt lên bất cứ lời phàn nàn nào về Xám Tro nữa, và mỗi khi hét gọi nó lúc đến giờ đi ngủ, giọng chị lanh lảnh vang lên lồ lộ ý đắc thắng. Cứ như thể chị muốn toàn thể Summerside biết rõ Xám Tro đã quay lại nơi thuộc về chú ta và rằng chị ấy lại một lần nữa chiến thắng các bà góa!”